Reklamożercy to my

Każdy z nas zna "inteligentne mikrogranulki proszku" czy "biel, która staje się jeszcze bielsza". Nie ma chyba nikogo, kto jedząc smaczną kolację, nie byłby narażony na widok pampersów zmagających się z niebieskim płynem, nie mówiąc już o innych chłonnych produktach ze skrzydełkami, których widok wcale nie pobudza apetytu. Każdy z nas dobrze wie, o czym mowa... o REKLAMIE.

Już etymologia tego słowa wskazuje charakterystyczne cechy omawianego zjawiska: natarczywość i agresywność. Reclamo znaczy bowiem z łacińskiego - krzyczę. Reklama to wszelka płatna forma informowania o towarach, ich zaletach, wartościach, miejscach i możliwościach nabycia. Jej celem jest zainteresowanie określonymi produktami i zachęcenie do zakupu, a także zwrócenie uwagi na danego producenta.

Pewnie już niewiele osób pamięta pierwszy profesjonalny spot polskiej telewizji "prusakolep". Od tego czasu pojawiło się w naszej telewizji tysiące różnych filmów reklamowych, a od 1989 r. oglądamy także zagraniczne. Reklama już na stałe wpisała się w nasze życie. Jednych drażni, innych fascynuje, a drugich uzależnia, skłaniając do siedzenia całą noc w kinie na pokazie dla reklamożerców. Właściwie to już nie wyobrażamy sobie bez niej życia. Jesteśmy przez nią otoczeni. Ulice obklejone są olbrzymimi plakatami, a przemykające przed naszymi oczyma tramwaje mamią kolorowymi napisami. Gdy przychodzimy do domu, włączamy telewizor, a tam...

Dziś reklama telewizyjna jest podstawą finansową funkcjonowania telewizji. Dlatego wykorzystuje się wszystkie jej prawne możliwości. Blokami reklam obudowuje się programy o największej oglądalności, a także przerywa oglądanie filmów i audycji rozrywkowych. Obecnie jest to jeden z najskuteczniejszych sposobów reklamowania ze względu na powszechność, dostępność i popularność samej telewizji.

Wielu ludziom agresywny świat reklamy nadaje dziś sens życia (ciągłe pragnienie zaspokajania potrzeb). Od czasu środka na prusaki świat reklamy przeszedł wiele zmian. Dziś posługuje się już bardzo subtelnymi środkami. Pojawiły się takie rodzaje reklam, które nawet nie pokazują reklamowanego produktu, ale odwołują się do naszych uczuć, przeżyć, namiętności, pragnień, eksponując na przykład motywy erotyczne. Reklama w nienaturalny sposób rozbudza nasze potrzeby, wytwarza nowe dążenia i podsyca pragnienia; sprzyja postrzeganiu innych ludzi przede wszystkim na podstawie ich stanu posiadania. Reklamy pokazują człowieka zachłannie konsumującego i dzięki temu szczęśliwego, a nie człowieka szczęśliwego i dlatego konsumującego. Różnica ta jest tak subtelna, że jedynie dorośli są jeszcze w stanie to dostrzec, dzieci już nie.

Dzieci oglądają wszystko, a szczególnie to, co adresowane jest dla dorosłych. Tak jest również z reklamami, które inspirują dziecięce pragnienia i oczekiwania, wytwarzając potrzeby, które mogłyby nie zaistnieć. Reklama telewizyjna przedstawiająca zabawki może stanowić źródło konfliktów w grupie rówieśniczej, przyczyniać się do uzyskiwania prestiżu przez jedne dzieci, a powodować degradowanie innych. Wzmaga uczucia takie jak: zazdrość, poczucie mniejszej wartości, brak akceptacji w grupie. Reklama wskazuje dzieciom jakich zabawek pragnąć, o czym pisać list do św. Mikołaja. Kształtuje materialistyczny styl życia. Pokazuje im przedmioty i dobra materialne jako cele życia.

Dziecko jest ponadto wykorzystywane przez nadawców reklam jako łącznik pomiędzy reklamą a nabywcą. To swoista siła nacisku na dorosłego konsumenta.

Nasze dziecko, któremu często my sami proponujemy oglądanie telewizji jest odbiorcą, który nie potrafi dostrzec i właściwie ocenić celów reklamy. A nadawcy urabiają przyszłego konsumenta, przyzwyczajają do pewnych zachowań i wyborów, tworząc w nim konsumpcyjne nawyki. Gdy podczas badań nad oddziaływaniem reklam zadano dzieciom pytanie: Jaki byłby świat, gdyby przyszedł czarodziej i sprawił, że nie byłoby reklam? Większość z nich odpowiedziała, że poprosiłaby czarodzieja, aby jak najprędzej odczarował świat.

Edyta Manecka