Wskazana Izraelowi postawa adoracji wobec Najwyższego przekracza te koncepcje, gdyż jest punktem zbieżnym, w którym boska transcendencja i powaga bytu człowieka nie tylko nie konkurują ze sobą, ale wręcz umacniają się wzajemnie. To transcendencja Boga nadaje wartość stworzeniu. Trudno to zrozumieć i nie ulec pokusie, by Stwórcę i stworzenie postrzegać jako rywali. Jest to spowodowane tym, że nie pojmujemy tajemnicy Boga, nasza zaś wartość zależy właśnie od niej. Najdoskonalszy hołd, jaki możemy oddać wszechmocy Boga, to ostatecznie uznać przed Nim powagę naszego bytu.

 

A zatem nie bądźmy sknerami i nie szacujmy ułamkowo prawdziwej wartości przynależnej człowiekowi. Należy podkreślać transcendencję Boga, a zarazem znaczenie człowieka, wskazując, że Bóg jest transcendentny nie pomimo tego, że nadaje wartość stworzeniu, ale właśnie z tego powodu. Z jednej strony adoracja objawia nicość stworzenia wobec nieskończoności Stworzyciela, z drugiej zaś ukazuje - przez sam fakt istnienia człowieka - że stworzenie nabiera znaczenia, trwając w adoracji. To niebywały paradoks: jeżeli Bóg sam w sobie jest wartością, to dlaczego jest tak istotne, aby człowiek to uznał? Otóż dlatego, że człowiek jest cenny w Jego oczach, cenny jako ktoś adorujący Go.

 

Należy stwierdzić, że tradycja Izraela miała głęboką świadomość tego paradoksu. Prorocy doskonale wiedzieli, że adoracja była narażona na liczne pokusy, mogące pozbawić ją wartości duchowej; znali je wszystkie, szczególnie zaś wspomniany wcześniej fatalizm: "Kim jest człowiek, abyś go cenił i zwracał ku niemu swe serce?" (por. Ps 8, 5; Hi 7, 17). Takie właśnie przekonanie rodziło sceptycyzm ustawicznie zagrażający narodowi żydowskiemu i niewykluczone, że było ono również ukrytym korzeniem wszystkich jego niewierności [8]: "Nie mów: "Ukryję się przed Panem i któż z wysoka o mnie pamiętać będzie? W wielkim tłumie nie będę rozpoznany i czymże jest moja dusza w bezmiarze stworzenia?"" (Syr 16, 17).

 

Postawa adoracji, o którą Bóg prosi Izraela, nie jest czymś wyłącznie przyrodzonym; zasadza się bowiem na objawieniu Jego miłości, i to właśnie będziemy rozważać poniżej.

 

Niniejsza książka nie jest zatem kojąca, ale świadomie drażniąca: ujawnia różne fałszywe rozwiązania, zamyka drogę mniej lub bardziej pysznym filozofiom, do których człowiek ma pokusę się odwoływać. Koncepcje te podsuwają szyderczo najbardziej nikczemne propozycje, przedstawiając je w tak karykaturalnej tonacji i w tak fałszywych kolorach, że na szczęście nie są w stanie skusić praktycznie nikogo.

 

 

Trudno orzec, czym w rzeczywistości byłaby religia, w której nie działałaby łaska9. Wydaje się wszak pewne, że w takim przypadku adoracja nie mogłaby się karmić świadomością wyjątkowej miłości Boga do stworzenia. Nie byłaby też przeżywana jako czysta, prosta, a zarazem nieskończenie nędzna odpowiedź na tę właśnie miłość. Byłoby tak nawet wtedy, gdybyśmy od tej naturalnej pobożności odrzucili wszelką pokusę traktowania Boga jako kogoś wrogiego czy obojętnego i uważali ją, wręcz przeciwnie, za głęboko przesiąkniętą Bożą przychylnością. Mówiąc wprost, dobroć, którą moglibyśmy wówczas przypisywać Bogu, byłaby raczej właściwsza jakiemuś - według słów Lewisa - "dziadkowi w niebie, dobrodusznemu starcowi, lubiącemu patrzeć, jak młodzi się zabawiają i którego pomysł na wszechświat ograniczałby się do pragnienia, aby pod koniec każdego dnia dało się powiedzieć: "wszyscy dobrze się bawili"" [10].

 

Ten sam Autor stwierdza następnie: 
 

Mógłbym, zaiste, uczyć się, nawet od poetów, że Miłość jest czymś trudniejszym i wspanialszym od życzliwości - nawet jeśli myślimy tylko o miłości pomiędzy kobietą a mężczyzną, którą Dante nazwał "kimś, kto wydawał się strasznym dla tych, którzy się w niego wpatrywali". Życzliwość jest obecna w Miłości, lecz nie pokrywa się z nią; gdy życzliwość jest oddzielona od innych elementów Miłości, wiąże się z pewną fundamentalną obojętnością wobec swego obiektu, a nawet czymś w rodzaju wzgardy. Życzliwość ochoczo godzi się na usunięcie obiektu - każdy z nas spotkał ludzi, których życzliwość wobec zwierząt nieustannie popycha do zabijania ich, aby nie cierpiały. Życzliwość jako taka nie dba, czy jej obiekt staje się dobry czy zły, o ile tylko unika cierpienia. Jak stwierdza Pismo Święte, to dzieci z nieprawego łoża są rozpieszczane, bowiem prawowici synowie, na których spoczywa odpowiedzialność za rodzinną tradycję, doświadczają kar. To dla ludzi, o których nie dbamy, domagamy się szczęścia na dowolnych warunkach: w przypadku naszych przyjaciół, naszych dzieci, osób, które kochamy, mamy większe wymagania i raczej wolelibyśmy, by cierpieli, niż osiągnęli szczęście w jakiś niegodziwy i odstręczający sposób.
 

Jeśli Bóg jest Miłością, to jest On, z definicji, czymś więcej niż tylko życzliwością. Ze wszystkich świadectw biblijnych wynika jasno, że chociaż Bóg często ganił nas i potępiał, nigdy jednak nie odnosił się do nas z pogardą. Uczynił nam nieznośny zaszczyt, miłując nas w najgłębszym, najtragiczniejszym, najbardziej nieubłaganym sensie [11].