logo
Czwartek, 28 marca 2024 r.
imieniny:
Anieli, Kasrota, Soni, Guntrama, Aleksandra, Jana – wyślij kartkę
Szukaj w
 
Posłuchaj Radyjka
kanał czerwony
kanał zielony
 
 

Facebook
 
Drukuj
A
A
A
 
Sobór Laterański IV i Joachim z Fiore
 


30 listopada 1215 r. odbyła się ostatnia sesja Soboru Laterańskiego IV. Jedną z decyzji soboru było potępienie herezji Joachima z Fiore, który – chociaż żył przed czasami kształtowania się zakonu św. Franciszka – odcisnął swoje piętno także i na franciszkanach. Zapraszamy do lektury tekstu o. Piotra Bielenina OFMConv o tym średniowiecznym mistyku.


Joachim z Fiore to pochodzący z Kalabrii, uważany przez wielu za proroka, teolog i mistyk chrześcijański, najpierw cysters, później założyciel własnej kongregacji zakonnej. Jego nauka przyczyniła się do powstania wielu sekt w XIII wieku, a także w pewnym stopniu wpłynęła na rozłam w zakonie franciszkańskim. Jego zwolenników nazywano joachimitami.

 

Joachim z Fiore był człowiekiem charyzmatycznym, wizjonerem. Wychodząc od koncepcji Trójcy Świętej podzielił historię na trzy epoki. Epokę Ojca, trwającą od Adama, którą można utożsamiać ze Starym Testamentem, Świątynią, Prawem i „zakonem małżeńskim”. Epokę Syna, związaną ze wcieleniem Syna Bożego, którą charakteryzuje Nowy Testament, zwłaszcza Ewangelia, Kościół i sakramenty i „zakon klerycki”. Epokę Ducha Świętego tożsamą z Ewangelią wieczną, Kościołem duchowym (Ecclesia spiritualis) i „zakonem mniszym”. Epoka ta miała się według niego rozpocząć w roku 1260. Zapowiedzią nowych czasów miało być pojawienie się anioła szóstej pieczęci z apokaliptycznej wizji świętego Jana. Miałoby ono zapoczątkować Kościół duchowy, przezwyciężenie Kościoła hierarchicznego, sakramentów i prawa. Znakami mieli być członkowie nowego zakonu, mężowie duchowi i mniejsi, a także papież anielski – pontifex angelicus, święty i pokorny.

 

„Ojciec nałożył brzemię prawa, ponieważ jest lękiem. Syn chciał ascezy dyscypliny, bo jest mądrością, Duch Święty objawia panowanie wolności, ponieważ jest miłością”; „Ewangelia jako litera nie jest wieczna, ale tymczasowa” – to tylko niektóre z tez Joachima z Fiore. Za życia jego poglądy nie zostały potępione, gdyż były bardzo mało znane. Odrzucił je dopiero po jego śmierci Sobór Laterański IV. Dziś na nowo próbuje się odczytać przesłanie Joachima z Fiore, co w wielu kwestiach przyczynia się do jego rehabilitacji, oddzielając także jego rzeczywiste poglądy od tych, które mu przypisywano czy tych, które dodali jego kontynuatorzy.

 

Do rozprzestrzenienia się poglądów joachimickich przyczynił się Gerard z Borgo San Donnino, zdolny franciszkanin wysłany przez prowincjała Sycylii na studia do Paryża, gdzie zetknął się z przedstawicielami koncepcji joachimickiej wewnątrz zakonu braci mniejszych. Wielu spośród nich utożsamiało anioła szóstej pieczęci ze świętym Franciszkiem, Joachimowe „znaki Boga żywego” z jego stygmatami, „Ewangelię wieczną” z Regułą franciszkańską, a „Nowy Zakon” z samymi braćmi mniejszymi. Do ich rozpowszechnienia w jakiś sposób przyczynił się także święty Bonawentura, który uznawał odniesienia eschatologiczne i apokaliptyczne do postaci Franciszka z Asyżu, co znalazło odbicie zwłaszcza w Legendzie Większej. Tych, którzy poszli za koncepcją Joachima z Fiore i w jej świetle zaczęli postrzegać rolę zakonu braci mniejszych zaczęto nazywać spirytuałami.

Po śmierci Bonawentury w łonie zakonu wybuchł konflikt, który przemienił się w bunt, a potem doprowadził do podziału zakonu i wypowiedzenia przez spirytuałów posłuszeństwa Stolicy Apostolskiej.

 

o. Piotr Bielenin OFMConv

franciszkanie.pl